84. rocznica spalenia Synagogi w Ustroniu

Dzisiaj 15 września 2023 r. wspominamy 84. rocznicę spalenia Synagogi w Ustroniu. To wydarzenie skłania nas do refleksji nad przeszłością oraz zobowiązuje do działania na rzecz lepszej przyszłości.

W 1938 roku w Niemczech miały miejsce wydarzenia, które zapowiadały nadchodzącą tragedię. Prześladowania Żydów rozpoczęły się wraz z dojściem Hitlera do władzy w 1933 roku. Noc Kryształowa w 1938 roku była kulminacyjnym punktem tej nienawiści. Niemieckie synagogi płonęły, a tysiące Żydów było prześladowanych. To wydarzenie jednoznacznie pokazało, dokąd zmierzała polityka nazistowska.

Noc Kryształowa 1938 roku była początkiem masowych prześladowań Żydów w XX wieku. Różne źródła podają, że podczas tej nocy zginęło 91 osób pochodzenia żydowskiego, a około 30 tysięcy trafiło do obozów koncentracyjnych. Już w czasie Kryształowej Nocy w ponad 170 miejscowościach spalono synagogi.

Nawet wówczas mało kto traktował poważnie wers z nazistowskiego hymnu: „Dzisiaj słyszą nas Niemcy, jutro – cały świat”.

Był to jednak tylko wstęp do uruchomienia machiny zbrodni, która na przestrzeni kilku następnych lat pochłonąć miała prawie 6 milionów ofiar.

Przywołam przykłady zniszczonych synagog w pobliskich miejscowościach.

Prof. Richard Pipes w swojej książce „Żyłem” tak wspomina rodzinne miasto: „Cieszyn to urocze miasto, na wpół renesansowe, na wpół barokowe, które wyszło bez szwanku z II wojny światowej – z wyjątkiem Synagogi, którą Niemcy spalili 13 września 1939 roku, zaraz po wkroczeniu”.

W pierwszych dniach wojny została spalona synagoga w Skoczowie.

Z 8 na 9 września 1939 roku hitlerowcy spalili synagogę stojącą u stóp Wzgórza Zamkowego w Będzinie wraz z modlącymi się w niej Żydami.

W połowie września 1939 roku w Bielsku miejscowi Niemcy podłożyli materiały łatwopalne i wybuchowe pod Żydowski Dom Ludowy im. Chaima Bialika oraz pod trzy żydowskie świątynie, w tym synagogę główną przy ul. 3 Maja.

Dokonywane zniszczenia można opisać słowami zaczerpniętymi z Psalmu 74:

Na pastwę ognia świątynię Twoją wydali,

doszczętnie zbezcześcili przybytek Twego imienia.

Rzekli w swym sercu: «Razem ich zniszczmy!»

Spalili w kraju wszystkie miejsca świętych zgromadzeń.

Synagoga w Ustroniu była miejscem modlitw i zgromadzeń religijnych, ale także miejscem spotkań społeczności żydowskiej. To miejsce nie tylko zostało zniszczone materialnie, jako budynek, ale stało się również symbolem ataku na takie wartości, jak wiara i ojczyzna.

Wspominamy te ciemne karty historii, oddając hołd wszystkim ofiarom Holocaustu.

Pomnik w Ustroniu, kształtem przypominający żydowski nagrobek, przypomina nam o potrzebie przeciwdziałania antysemityzmowi i nienawiści. Musimy zrozumieć, że historia może się powtórzyć, jeśli nie będziemy czujni i nie będziemy dążyć do lepszej, bardziej etycznej przyszłości.

To nasze zadanie, aby kultywować pamięć o tych tragicznych wydarzeniach i budować społeczność, w której szacunek dla innych będzie fundamentem naszego wspólnego dziedzictwa.

Kończąc, pozwolę sobie jeszcze przywołać słowa modlitwy napisanej w 2001 roku na prośbę p. Stevena Goldsteina, syna krakowskich Żydów:

Boże Abrahama,
Boże Proroków,
Boże Jezusa Chrystusa,

W Tobie zawarte jest wszystko,
Do Ciebie zmierza wszystko,
Ty jesteś kresem wszystkiego.

Wysłuchaj naszych modlitw, jakie zanosimy za naród żydowski,
który – ze względu na swoich przodków – jest Tobie nadal bardzo drogi.

Wzbudzaj w nim nieustanne coraz żywsze pragnienie
zgłębienia Twojej prawdy i Twojej miłości.

Wspomagaj go, by zabiegając o pokój i sprawiedliwość
mógł objawiać światu moc Twego błogosławieństwa.

Wspieraj go, aby doznawał szacunku i miłości ze strony tych,
którzy jeszcze nie rozumieją wielkości doznanych przez niego cierpień,
oraz tych, którzy solidarnie, w poczuciu wzajemnej troski,
wspólnie odczuwają ból zadanych mu ran.

Pamiętaj o nowych pokoleniach, o młodzieży i dzieciach,
aby niezmiennie wierne Tobie trwały w tym,
co stanowi szczególną tajemnicę ich powołania.

Umocnij wszystkie pokolenia, aby dzięki ich świadectwu ludzkość pojęła, że Twój zbawczy zamiar rozciąga się na całą ludzkość i że Ty, Boże, jesteś dla wszystkich narodów początkiem, i ostatecznym celem. Amen.

Tadeusz Kopeć

Fot. Wikipedia